تعیین سهم عرصه های بیابانی در تولید غبار ریزشی با استفاده از روش منشأیابی (مطالعۀ موردی: یزد)

در دهه های اخیر پدیدۀ گرد و غبار به یکی از نگرانی های بزرگ در محیط زیست تبدیل شده است. نخستین گام برای مقابله با غبار ریزشی در محیط شهری شناسایی منشأ آن است. در این تحقیق سعی شده است که سهم رخساره های دشت یزد- اردکان شامل عرصه های شوره زار، کلوتک و یاردانگ، تپه ماهورهای نئوژن، دشت سر اپانداژ و رسوبات آبی آن به منزلۀ منابع برون شهری غبار ریزشی با استفاده از روش منشأیابی تعیین شود. نمونه برداری در دو مرحله صورت گرفت: 1. نمونه برداری از خاک سطحی عرصه های مذکور در دشت یزد- اردکان و 2. نمونه برداری از غبار ریزشی بر سطح یزد در 33 ایستگاه با نصب تلۀ رسوب گیر تیله ای. به منظور تعیین عناصر ردیاب، غلظت عناصر سنگین با استفاده از دستگاه جذب اتمی شعله ای قرائت شد. برای مشخص کردن ترکیب بهینه از عناصر ردیاب در آنالیز تشخیص از روش گام به گام استفاده شد. نتایج مدل چندمتغیرۀ ترکیبی و روش بهینه سازی نشان داد که سهم رخساره های شوره زار- کلوتک و یاردانگ و تپه ماهورهای نئوژن- دشت سر اپانداژ به ترتیب برابر با 9/99 و 1/0 درصد است. ارزیابی مدل مذکور نشان دهندۀ ضریب کارایی بالای مدل و خطای نسبی پایین است. نتایج این مدل با مشاهدات صحرایی در منطقۀ مورد مطالعه کاملاً هم خوانی دارد.